Bài HOÀNG MAI ĐẠT
Con châu chấu xuất hiện trong đời tôi vào khoảng cuối tháng Bảy, đầu tháng Tám giữa năm đại dịch 2020. Vì sự di chuyển ra ngoài bị giới hạn, tôi chỉ quanh quẩn ngắm cây cối trong sân nhà.
Cũng may, nhà còn có chút đất để trồng cây này, cây kia cho có thiên nhiên trong tầm mắt, chỉ mỏi tay vun trồng, đào đắp, tưới tẩm. Bù lại, tôi được hưởng hàng giờ ngồi ngắm cây lá, bông hoa, quên rằng trái đất đang chìm đắm trong nỗi sợ chết bệnh. Có những lúc miên man ngắm màu sắc thiên nhiên mà quên những câu chuyện diễn biến không ngừng chung quanh cuộc sống.
Cạnh căn garage nhà tôi có lối đi tráng xi-măng, nơi đặt mấy thùng rác lớn. Mỗi buổi trưa nắng chói chang ở Nam Cali đây, quang cảnh ở lối đi đó quá trầntrụi, một bên là dãy thùng rác nhựa xếp hàng chờ mấy thứ phế thải, một bên là tường gạch ngăn tầm mắt hướng lên bầu trời xanh.
Có lẽ vì lối đi cạnh nhà xe không có đất để gieo chút mầm xanh, nên mấy năm trước tôi đặt ở đó một chậu gỗ lớn để trồng cây thông “thuộc bài,” loại cây ít cần chăm sóc, để có chút màu xanh giữa không gian xi-măng vắng lặng. Cây thông sống nhưng không sung sức lắm, cao hơn đầu người, cố gắng vươn lên giữa hoàn cảnh khó khăn, bó buộc.
Cách cây thông vài thước, tôi bày thêm một chậu nhựa hồng. Có lẽ vì quá nóng, buổi trưa nhiệt độ lên tới 90, trồng thứ gì ở chậu nhựa phai màu này cũng đều thất bại. Ngay cả bọn bông phấn dại mọc đầy sau vườn khỏe như vâm, chỉ cần có chút hơi nước là đủ xanh tươi, đươm đầy bông đỏ, hồng, cam, rực một góc vườn, vậy mà khi cấy xuống chậu nhựa ở sân xi-măng chúng cũng bị khô héo.
Cuối cùng thì có một loại cây sống được, đó là cúc.
Sau Tết, tôi thường trồng lại mấy chậu cúc xung quanh nhà, đứa nào sống thì tốt, không sống nổi thì đành chịu vậy, chứ vất cây khi nó còn khỏe thì tội quá. Đến đầu tháng Tám, bên tường hướng tây trong vườn còn hai bụi cúc, bên hướng đông cạnh nhà xe có một bụi cúc xanh nhợt trong chậu. Có lẽ biết thân phận mình đáng lý bị vất đi sau mùa Tết, mà được trồng lại cách thùng rác chỉ hơn một thước, nên bụi cúc đã cố sức sống, có lúc nở hoa vàng tươi rói, chào đón người trong nhà qua lại trên lối đi, vẫy từng chiếc nhụy như muốn nói nó đang hiện hữu.
Ở bụi cúc ấy một hôm tôi tình cờ phát giác có một con châu chấu màu xanh mạ non nhỏ xíu, thon dẹp, dài bằng hai đốt ngón tay út.
Theo thông lệ tưới cây mỗi tuần, sáng thứ Bảy hôm ấy tôi xịt nước vào bụi cúc, bỗng giật mình khi thấy có một con gì màu xanh xanh nhảy ra khỏi chậu và đậu trên bức tường trắng cạnh đó. Nhận ra một châu chấu con, tôi ngưng xịt nước, nói lời xin lỗi vì đã làm phiền nó, rồi đứng ngắm sinh vật lạ thêm vài giây trước khi tưới các chậu khác.
Chiều hôm đó, ngỡ rằng châu chấu đã bỏ đi sau khi bị quấy rầy, tôi trở lại tính tưới chậu cúc bằng một lon nước thì gặp lại nó. Con châu chấu đang bám chặt vào một nhánh cúc, gặm nhấm một chiếc lá cho bữa ăn chiều của nó. Tôi ngồi cách chậu vừa đủ xa để không làm nó sợ, vừa đủ gần để thấy rõ hai con mắt đen như dấu chấm mực trên đầu của con châu chấu.
Tôi là dân thành thị, ít biết về nỗi khổ của nông dân khi bị hàng triệu triệu con châu chấu, cào cào từ đâu bay tới như những đám mây thời tận thế, ăn hại mùa màng của họ. Thỉnh thoảng tôi vẫn đọc được những bản tin như thế trên báo, nói về nạn châu chấu tàn phá đồng lúa, ăn hại cây cối quá khốc liệt, đến nỗi người ta phải gọi đó là dịch. Dịch châu chấu. Tôi cũng từng đọc những bản tin nói về việc người ta chiên hay nướng châu chấu để ăn ngon lành, tiêu thụ nó như một nguồn chất đạm thay cho thịt cá.
Ở đây, mỗi ngày khi ra thăm con châu chấu, thấy nó lột xác và lớn dần, tôi mừng cho nó, và cho chính tôi, vì nó và tôi không phải cạnh tranh để giành giật sự sống cho riêng mình. Tôi không phải xem sinh vật này là một nạn dịch, không khởi lòng thù ghét. Nó cũng không sợ bị tôi tiêu thụ như một nguồn chất đạm.
Chỉ có bụi cúc là phải hy sinh mấy chiếc lá. Trong suốt thời gian sống ở chậu cúc, con châu chấu ăn lai rai vài cái lá, tôi đoán vậy, vì thấy nhánh cúc mà nó thường bám vào đã có mấy chiếc lá bị khoét dần, tất cả các nhánh còn lại vẫn đầy lá xanh tươi.
Từ khi biết chậu cúc có thêm con châu chấu, mỗi ngày tôi len lẻn tưới chút nước cho cúc được sống mạnh hơn giữa thời tiết quá nóng của mùa hè. Cúc có sống thì châu chấu mới sống. Mà cũng lạ, xung quanh nhà và khu phố của chúng tôi có cả trăm thứ cây xanh tươi khác, nhưng sao nó không bay đi mà lại ở luôn trong bụi cúc suốt hơn một tháng trời?
Có những lúc tôi tưởng châu chấu đã rời đi, vì không thấy nó ở nhánh cây quen thuộc. Nhưng khi nhìn lại lần thứ nhì, thứ ba, có khi thứ tư thì thấy ra nó đã hóa trang quá khéo léo, vẫn ở nhánh cây ấy nhưng như tàng hình, tôi phải quay đi nơi khác rồi xem lại kỹ hơn thì mới nhận ra khi nó cử động, thân hình và màu sắc gần giống như một chiếc lá.
Mỗi lần thấy nó là tôi reo lên, “Hello.”
Tôi hỏi thăm nó bằng tiếng Anh, đoán rằng châu chấu ở Mỹ chắc không hiểu tiếng Việt.
Con châu chấu lớn dần, vẫn ở y trong chậu cúc, nên tôi xem nó như một người bạn dù không thể trao đổi bằng lời nói, ngày ngày vẫn ghé chậu để chào “Hello” nó mà không cho ai hay biết, kể cả vợ. Mỗi lần được hội ngộ con châu chấu, ngồi cạnh chậu nhìn ngắm nó trên thân cây cúc, tôi nghe tâm tư mình thư thái, nhẹ nhõm, trân quý sự sống.
Trong công việc kiếm cơm hàng ngày, tôi phải lăn lóc trong khối tin tức thế sự, tin chính trị, nơi người ta sát hại nhau bằng súng đạn, mưu mô, và ngay cả bằng chữ nghĩa, kiến thức với lòng đầy hận thù.
Trong đời sống riêng tư, vợ tôi đã lâm bệnh – ít nhất là một chứng bệnh – mà tôi chỉ có thể mô tả là không nhẹ. Ngay chính bản thân tôi đây, vài phần cơ thể đã bắt đầu nhuốm bệnh, đớn đau suốt ngày đêm, khi nhiều khi ít, không khi nào hết. Rồi thêm trận đại dịch của thế giới, nó tung hoành càng lâu càng làm cho tôi yêu thương mạng sống mãnh liệt hơn nữa.
Ai biết chết ngày mai
Không ai điều đình được
Với đại quân thần chết…
Đó là lời dặn dò của Đức Phật Thích Ca trong Kinh Nhất Dạ Hiền Giả do Thầy Thích Minh Châu diễn dịch mà tôi đã ghi khắc trong lòng.
Thế nên trong những giây phút được ngồi yên lặng bên chậu cúc, dù giữa nắng nóng bỏng rát của một buổi trưa, tôi vẫn thấy mát rượi khi nhận ra con châu chấu đang ẩn mình sống an nhiên dưới chiếc lá xanh. Mỗi lần thăm nó là một lần tôi biết ơn cho sự sống của chính mình. Nào ai biết được ngày mai có còn hiện hữu ở nơi đây để thăm nhau.
Sự việc con châu chấu sống cạnh nhà xe thay vì ở một nơi khác trong khuôn viên nhà cũng siết chặt hơn mối thân tình giữa nó với tôi.
Căn phòng garage dùng để đậu xe được sửa thành nơi thờ Phật của gia đình chúng tôi. Mỗi sáng sớm tôi xuống đó để niệm Phật, ngồi thiền trước khi bắt đầu một ngày làm việc. Mỗi ngày vợ tôi dành nhiều giờ hơn để tụng kinh, niệm Phật, đi thiền hành từ sáng đến tối, ở phòng Phật đó.
Từ thói quen học được trong những lần viếng chùa, tôi rải tâm từ vào mỗi sáng tụng kinh. Nói rải tâm từ cho chúng sanh, cho mọi người, cho thế giới chung chung không thôi thì chưa đủ tạo năng lực từ bi, phải có những đối tượng thực tế hơn thì tâm từ mới có hiệu quả, tôi nghiệm ra điều đó qua lời chỉ dẫn của quý sư, quý thầy.
Vì vậy mỗi lần rải tâm từ tôi thường nhắc đến những ai đang bị bệnh, đang sống trong khó khăn, thiếu thốn, cầu nguyện cho từng người thân trong gia đình được bình an, và cho cả con Kiwi được khỏe mạnh.
Kiwi là con chó bẹc-giê lai của chúng tôi, được mang về nuôi từ trung tâm nhốt thú vật vô chủ. Cầu cho Kiwi cũng như những con vật đang sống chung quanh đây, chim chóc, côn trùng, chó mèo, cắc kè, dế, và ngay cả mấy con nhện, cầu cho chúng không bị đói, không bị giết, không sát hại lẫn nhau, không gây oan trái cho nhau.
Trong những tháng ngày cuối đời, Kiwi nằm ngủ ngay bên ngoài phòng Phật, quen với chuyện tụng kinh, niệm Phật của chúng tôi. Điều kỳ lạ là mỗi khi tôi chuẩn bị hồi hướng và rải tâm từ thì lại nghe con Kiwi phát ra những tiếng kêu ư ử nho nhỏ, như muốn nói điều gì đó với tôi.
Ban đầu tôi cho là Kiwi ngán ngẩm “tài” tụng kinh ê a không mấy hấp dẫn của ông chủ, nên đến phần hồi hướng thì nó phát ra những tiếng nói như muốn bày tỏ sự vui mừng vì biết tôi tụng kinh sắp xong, hết làm phiền lỗ tai của nó.
Nói thì nói vậy, nhưng sau tôi đoán Kiwi cảm nhận được tình thương của tôi dành cho nó. Thấy tôi ra thì Kiwi ngoắc đuôi, ánh mắt lộ vẻ vui mừng, làm tôi phải ngồi xuống vuốt ve, nựng nịu, nói chuyện với nó cả buổi, có khi giảng pháp cho nó nghe. Hết ý luôn.
Từ ngày Kiwi từ giã cõi trần để về cõi Phật gần hai năm trước, tôi không còn một đối tượng động vật thực tế đang sống để hướng lời cầu nguyện. Thế nên tôi đã vui khi biết có một chúng sanh khác đang sống ở chậu cúc bên ngoài bức tường nhà xe. Mỗi lần đến phần hồi hướng, tôi rải tâm từ cho con châu chấu, cầu cho nó được bình an, không bị đói, không bị sát hại, không gây oan trái cho các chúng sanh khác.
Sau gần bốn tuần thì con châu chấu lột xác lần thứ nhì, phồng lớn bằng ngón tay giữa và không còn màu xanh như màu lá cúc. Nó đổi dạng sang màu nâu đậm với thân lốm đốm chấm trắng, trông rất khí thế, gai góc hơn.
Sau vài ngày tôi mới nhận ra màu nâu và đốm trắng của nó đã phù hợp với màu đất có trộn những hạt thuốc bổ màu trắng trong chậu cây. Tuy đã đổi màu sang nâu, nó vẫn có thể tàng hình trong bụi cúc màu xanh, khiến tôi vẫn phải nhìn khá lâu mới nhận ra nó. Có lúc tôi tin rằng nó có tài ẩn hiện, biến hóa ngay trước mắt mình.
Ngày ngày tôi vẫn tưới nước cho cây cúc, sẵn dịp thăm con châu chấu. Đến một ngày kia vào đầu tháng Chín, một buổi sáng ra thăm thì không thấy nó trong chậu, nhìn hoài chờ nó ẩn hiện mà không thấy bóng dáng nó đâu, lòng hơi buồn thì chợt thấy con châu chấu đang đậu trên cổng sắt hướng ra ngoài đường cách chậu mấy thước.
Cổng màu nâu, con châu chấu cũng màu nâu, đang đậu ở bìa trên của cánh cổng. Tôi nhẹ chân đi đến gần, dừng lại cách khoảng một thước. Trong hơn một tháng sống trong chậu cúc, thỉnh thoảng nó vẫn bay lên tường khi tôi tưới nước, một hồi sau trở lại chậu, không bỏ đi luôn như tôi tưởng. Ở cánh cổng nâu, nghe tôi hỏi thăm “Hello” như mọi lần, nó co một bắp chân sau lên như đáp lời, tôi đoán. Đứng thêm vài giây, thấy nó tiếp tục co đôi bắp chân sau, tôi lùi lại vì không muốn làm cho nó sợ. Rồi tôi quay lưng đi vào nhà, không hề nghĩ rằng đó là lần cuối cùng tôi được thấy con châu chấu ấy.
Trưa hôm đó, và thêm những buổi trưa kế tiếp, tôi ra chậu thăm châu chấu thì không thấy nó nữa. Có lúc tôi mạnh dạn khều tay vào những nhánh cúc, hy vọng sự khuấy động sẽ khiến nó hiện hình. Nhưng không, con châu chấu ấy đã thật sự đi mất rồi. Sau ngày con châu chấu dừng chân ở cánh cửa sắt trước khi từ giã để bay đến một chân trời mới, tro bụi từ những đám cháy rừng lớn đã bao phủ khắp tiểu bang California, từ vùng rặng núi Sierra ở phía đông đến tận bờ biển Thái Bình Dương ở phía tây. Không gian có lúc tối sầm với mây tro bụi bao phủ giữa ban ngày. Mặt trời có lúc đỏ ửng màu máu sau lớp mây mù. Một đại họa chưa từng có ở tiểu bang này.
Dù con châu chấu không còn ở đây nữa, tôi vẫn hồi hướng nó cho sau mỗi lần tụng kinh, như tôi vẫn làm cho con Kiwi, mong cho chúng được sống bình yên ở cõi Phật, luôn tu tập để được giải thoát viên mãn.
Tôi không tính viết xuống câu chuyện (bá vơ) này, muốn giữ nó cho riêng mình, không muốn kể lại (để làm phiền) cho bất cứ ai. Nhưng rồi một chuyện xảy ra sáng nay khiến tôi đổi ý. Đó là khi tưới cây chung quanh nhà như mỗi sáng thứ Bảy, tôi khám phá ở bụi cúc bên tường hướng tây có hai con châu chấu nhỏ xíu nhảy ra, có lẽ còn nhỏ hơn con tôi từng thấy ở bên tường hướng đông. Phải chăng chúng là hậu duệ của con châu chấu mà tôi từng kết bạn?
Bên tường hướng tây có nhiều cây xanh, nên hai châu chấu con tha hồ tìm bóng mát để trú ngụ trong mấy tuần sắp tới. Lần này tôi không tính kết bạn với hai con mới đến, chỉ làm quen và chào xã giao mỗi khi nhận ra nhau, như tôi đã làm quen với mấy con thú sống chung quanh đây. Chào cô chim buổi sáng. Chào anh cắc kè buổi trưa. Chào ông chồn khù khờ mặt trắng buổi tối.
Tôi kể lại chuyện này vì nhận ra con châu chấu từng sống trong chậu cúc chính là hiện thân của một vị Bồ Tát. Sao vậy? Đầu tôi có bị mát dây không đây? thần kinh hệ đã bị đứt mấy sợi? có vấn đề gì chăng?
Tôi nhớ ra là mỗi lần thăm con châu chấu, tôi cảm nhận được một sự an lành lạ thường, có lẽ xuất phát từ một luồng năng lượng từ bi từ trong tôi đến với nó, và từ nó phản quang lại đến với tôi, giúp cả hai chúng tôi được bao bọc trong một môi trường lành, được bảo vệ trong năng lượng từ bi giữa một thế gian đang có quá nhiều điềm hung hiểm, ác độc.
Nhắc đến con châu chấu là nhớ đến những câu chuyện lành vẫn có ở thế gian dù nhỏ nhoi, từ xưa đến nay và trong muôn vạn kiếp sắp tới.
Xin chia sẻ câu chuyện này với lòng từ bi đến với bạn, mong mọi điều lành sẽ đến với bạn. Dù ở nơi đâu hoặc trong hoàn cảnh nào, bạn và tôi đều là những con châu chấu cho nhau, che chở nhau với tâm từ, được rải rắc từ trái tim mình đến với muôn phương.
