*Đọc 6 phút*

TÂM MINH NGÔ TẰNG GIAO
chuyển dịch thơ
(bản tiếng Anh “Manual of Zen Buddhism”
của giáo sư thiền học DAISETZ TEITARO SUZUKI,
Grove Press, New York, 1960)

1. UNDISCIPLINED
With his horns fiercely projected in the air the beast snorts,
Madly running over the mountain paths,
farther and farther he goes astray!
A dark cloud is spread across the entrance of the valley,
And who knows how much of the fine fresh herb is trampled
under his wild hoofs!
– 1 –
VÔ KỶ LUẬT
Chú trâu với một cặp sừng
Nhô lên hung bạo phía tầng trời cao
Phì phò miệng thở mạnh sao,
Điên khùng trâu chạy qua bao lối mòn,
Chân trâu lạc lõng trên non
Ngày càng xa mãi ai còn nhận ra!
Lối vào thung lũng xa xa
Mây đen một đám nhạt nhòa giăng ngang,
Nào ai biết được rõ ràng
Bao nhiêu đám cỏ mịn màng xanh tươi
Bị trâu hoảng chạy khắp nơi
Dưới chân dẵm nát tả tơi dại cuồng!

2. DISCIPLINE BEGUN
I am in possession of a straw rope, and I pass it through his nose,
For once he makes a frantic attempt to run away,
but he is severely whipped and whipped;
The beast resists the training with all the power
there is in a nature wild and ungoverned,
But the rustic oxherd never relaxes his pulling tether
and ever-ready whip.
– 2 –
KỶ LUẬT BẮT ĐẦU
Kiếm ra một sợi dây thừng,
Ta bèn xỏ mũi trâu hung dữ liền,
Mỗi khi trâu muốn cuồng điên
Hung hăng thoát chạy ta bèn quất ngay
Cây roi cầm chắc trong tay
Quất trâu dữ dội roi này chẳng ngưng;
Trâu kia kháng cự vẫy vùng
Nào đâu có chịu phục tùng người chăn
Huấn luyện trâu thật khó khăn
Trâu phô sức mạnh dữ dằn từ lâu
Sẵn trong bản tính của trâu
Thú hoang bất trị rừng sâu tung hoành,
Nhưng người chăn chốn rừng xanh
Không hề buông lỏng tay mình kéo dây
Lại còn thêm chiếc roi mây
Lúc nào cũng nắm trong tay dòm chừng.

3. IN HARNESS
Gradually getting into harness the beast is now content
to be led by the nose,
Crossing the stream, walking along the mountain path,
he follows every step of the leader;
The leader holds the rope tightly in his hand
never letting it go,
All day long he is on the alert almost unconscious of
what fatigue is.
– 3 –
KIỀM CHẾ
Người chăn kiềm chế chẳng ngừng
Trâu giờ thuận để dây thừng kéo đi,
Vượt qua dòng suối thẳm kia,
Men theo đường núi rậm rì xanh tươi,
Trâu giờ đây đã thuần rồi
Đi theo từng bước của người dắt trâu,
Không hề buông lỏng chút nào
Người chăn cầm chắc dây vào trong tay,
Và rồi suốt cả một ngày
Người chăn cảnh giác, mệt này sá chi.

4. FACED ROUND
After long days of training the result begins to tell and
the beast is faced round,
A nature so wild and ungoverned is finally broken,
he has become gentler;
But the tender has not yet given him his full confidence,
He still keeps his straw rope with which the ox is now
tied to a tree.
– 4 –
QUAY LẠI
Nhiều ngày huấn luyện trôi đi
Giờ đây kết quả tức thì thấy ngay
Trâu quay đầu lại tốt thay,
Man di bản chất lâu ngày đã quen
Lại thêm bất trị bao phen
Cuối cùng bị cải hoá liền còn đâu,
Trâu nay ngoan ngoãn cúi đầu,
Nhưng người chăn vẫn trước sau dòm chừng
Chưa hề tin cẩn tột cùng,
Mũi trâu vẫn xỏ dây thừng qua đây
Bây giờ lại buộc sợi dây
Quấn ngay vào một thân cây cận kề.

5. TAMED
Under the green willow tree and
by the ancient mountain stream,
The ox is set at liberty to pursue his own pleasures;
At the eventide when a grey mist descends on the pasture,
The boy wends his homeward way
with the animal quietly following.
– 5 –
THUẦN PHỤC
Dưới cây dương liễu xanh rì
Bên dòng suối cũ thầm thì trên non,
Chú trâu được thả ra luôn
Dong chơi thoả thích không còn ngại chi;
Đến chiều bóng tối sắp về
Sương mù buông xuống giăng che cánh đồng,
Trẻ chăn trâu nọ thong dong
Lên đường quay lại nhà cùng chú trâu
Trâu hiền lặng lẽ theo sau
Bước chân thuần phục, cúi đầu thảnh thơi.

6. UNIMPEDED
On the verdant field the beast contentedly lies
idling his time away,
No whip is needed now, nor any kind of restraint;
The boy too sits leisurely under the pine tree,
Playing a tune of peace, overflowing with joy.
– 6 –
KHÔNG CÒN NGĂN TRỞ
Giờ trên đồng cỏ xanh tươi
Chú trâu thoải mái nằm chơi an nhàn
Không còn công chuyện để làm
Mặc thời gian cứ nhẹ nhàng trôi đi,
Nay thời roi vọt cần chi
Cản ngăn, kiềm chế cần gì nữa đây;
Trẻ chăn trâu cũng rảnh tay
Ung dung ngồi dưới gốc cây thông già,
Tấu lên một khúc hoan ca
Thanh bình điệu hát, chan hoà niềm vui.

7. LAISSEZ FAIRE
The spring stream in the evening sun flows languidly
along the willow-lined bank,
In the hazy atmosphere the meadow grass is seen
growing thick;
When hungry he grazes, when thirsty he quaffs,
as time sweetly slides,
While the boy on the rock dozes for hours
not noticing anything that goes on about him.
– 7 –
ĐỂ MẶC
Suối xuân róc rách chảy xuôi
Trời chiều bảng lảng buông lơi ánh vàng
Dọc theo bờ liễu giăng hàng,
Hiện trong khung cảnh hôn hoàng mù sương
Cánh đồng cỏ mượt thơm hương
Dường như khởi sắc nõn nường rậm thêm;
Đói lòng trâu cứ an nhiên
Ung dung gặm cỏ gần bên mặc tình,
Khi trâu khát nước dạo quanh
Tìm dòng suối mát trong lành uống thôi,
Thời gian êm ái nhẹ trôi,
Trong khi trên tảng đá nơi cạnh bờ
Trẻ kia thiếp ngủ hàng giờ
Mặc trâu lui tới nhởn nhơ một mình.

8. ALL FORGOTTEN
The beast all in white now is surrounded by the white clouds,
The man is perfectly at his ease and care-free,
so is his companion;
The white clouds penetrated by the moon-light
cast their white shadows below,
The white clouds and the bright moon-light
–  each following its course of movement.
– 8 –
TẤT CẢ ĐỀU QUÊN LÃNG
Giờ trâu trắng hết thân hình
Và mây trắng bạc vây quanh trâu rồi,
Người chăn cũng tự tại thôi
Tới thời thoải mái, qua hồi lo âu
Chú trâu cũng vậy, theo sau
Bước chân lững thững khác đâu chút nào;
Đám mây trắng bạc trên cao
Ánh trăng chiếu xuống rọi vào đồng xanh,
Lững lờ mây trắng trôi nhanh
Chuyển đi cùng ánh trăng thanh xuôi dòng.

9. THE SOLITARY MOON
Nowhere is the beast, and the oxherd is master of his time,
He is a solitary cloud wafting lightly along the mountain peaks;
Clapping his hands he sings joyfully in the moon-light,
But remember a last wall is still left
barring his homeward walk.
– 9 –
MẶT TRĂNG CÔ ĐƠN
Trâu giờ không thấy hình dung
Trẻ chăn trâu bỗng thong dong hoàn toàn,
Tựa mây một đám an nhàn
Cô đơn trôi dọc non ngàn đỉnh cao;
Vỗ tay gõ nhịp nghêu ngao
Trẻ vui ca hát vọng vào trăng trong,
Nhớ còn một ải cuối cùng
Vẫn gây trở ngại cho từng bước đi
Cần đem đột phá tức thì
Mới mong trọn vẹn quay về nhà thôi.

10. BOTH VANISHED
Both the man and the animal have disappeared, no traces are left,
The bright moon-light is emty and shadowless
With all the ten-thousand objects in it;
If anyone should ask the meaning of this,
Behold the lilies of the field and
its fresh sweet-scented verdure.
– 10 –
BIẾN ĐI CẢ HAI
Người và trâu đều biến rồi
Không lưu vết tích lại nơi chốn này,
Ánh trăng cũng trống vắng thay
Tướng hình muôn vật trong đây nhạt nhòa
Không còn hình dạng phô ra;
Nếu ai thắc mắc để mà hỏi han
Hãy nhìn hoa huệ bạt ngàn
Cỏ xanh thơm ngát tràn lan trên đồng.