*Đọc 4 phút*

Bài AJAAN LEE

Hầu hết chúng ta thường chỉ quan tâm đến những điều ngắn ngủi, nhỏ nhặt và hạn hẹp. Ví dụ, chúng ta nghĩ rằng cuộc sống con người chẳng có gì nhiều – sinh ra rồi chết đi – nên chỉ chú ý đến cái bụng và sự thèm ăn. Hiếm ai nghĩ xa hơn thế, nghĩ đến cái chết sau này. Chính vì vậy mà chúng ta sống thiển cận, không nghĩ đến việc tạo bất cứ điều gì tốt đẹp hay đức hạnh nào trong chính mình, bởi vì chúng ta không nhìn thấy chân lý và những lợi ích vô cùng quan trọng mà chúng ta sẽ nhận được từ những điều này trong tương lai.

Cuộc đời của mỗi người thực ra rất dài dòng, không hề ngắn ngủi. Nếu ngắn ngủi, chúng ta đã biết mình từ đâu đến và làm sao mình có được ở đây. Tương lai cũng vậy: Nếu cuộc đời thực sự chỉ là một câu chuyện ngắn, chúng ta sẽ biết mình đi đâu và sẽ ra sao sau khi chết.

Nhưng sự thật là hầu như không ai biết những điều này về bản thân mình. Chỉ có người duy nhất biết được là người có tâm hồn thiện lành và đức hạnh cao; họ phát triển sự thanh tịnh đến mức họ có được sự hiểu biết bằng trực giác cho phép họ thấy được họ từ đâu đến và sẽ đi về đâu. Những người này có con mắt nội tâm, có thể nhìn thấy mọi thứ trong quá khứ và tương lai. Đôi khi họ có thể nhìn thấy không chỉ việc của riêng mình mà còn của người khác. Điều này khiến họ nhận ra những khó khăn và khổ đau mà con người và các chúng sinh khác phải chịu đựng khi sinh ra trên thế giới này.

Họ nhìn thấy vòng luân hồi sinh, lão, bệnh, và tử. Họ nhìn thấy những kiếp trước của mình, cả tốt lẫn xấu, và điều này khiến họ cảm thấy chán nản và vô vọng, vỡ mộng với ý tưởng sẽ được tái sinh. Kết quả là, họ cố gắng phát triển lòng tốt và đức hạnh của mình hơn nữa, để có thể giảm số lần họ phải tái sinh. Ví dụ, bậc Nhập Lưu (Tu Đà Hoàn) – những người đã nhập vào dòng Giải Thoát (Niết Bàn) – sẽ chỉ tái sinh tối đa bảy lần nữa và sau đó sẽ không bao giờ phải tái sinh. Bậc Nhất Lai (Tư Đà Hàm) sẽ chỉ tái sinh cõi người một lần nữa, trong khi bậc Bất Lai (A Na Hàm) sẽ tái sinh cõi Phạm Thiên và đạt được Giải Thoát ở đó.

Còn bậc Nhập Lưu, dù phải tái sinh, họ vẫn được trở lại ở những nơi an toàn. Họ không tái sinh vào những cảnh giới khổ đau như ngạ quỷ, quỷ dữ, hay súc sinh. Họ tái sinh làm người, nhưng là những con người đặc biệt, không giống như chúng ta. Họ đặc biệt như thế nào? Họ có ít phiền não trong tâm, không dày đặc phiền não như người thường. Họ có sẵn lương tâm và sự thận trọng. Cho dù đôi khi họ có thể làm điều sai trái, họ vẫn thấy được sự tai hại mà nó gây ra và cảm thấy hổ thẹn, để rồi họ không muốn phiền não dẫn dắt họ làm điều sai trái nữa.

Những người chán nản với sự tái sinh sẽ nỗ lực hơn nữa để xây dựng đức hạnh của mình để họ không phải trở lại và tái sinh. Nếu bạn muốn giảm số lần tái sinh, bạn nên liên tục tăng cường phẩm chất và giá trị bên trong của mình. Nói cách khác, hãy làm cho tấm lòng bạn trong sạch và sáng suốt bằng sự rộng lượng, đức hạnh, và hành thiền. Giữ cho ý, khẩu, và thân ở trạng thái quân bình, tách biệt khỏi điều ác cả bên trong lẫn bên ngoài. Nếu bạn không có thói quen xấu trong lời nói và hành động, đó gọi là tách biệt khỏi điều ác bên ngoài. Nếu tâm trí tập trung vững chắc vào thiền định và không bị cản trở bởi những phiền nhiễu, đó gọi là tách biệt khỏi điều ác bên trong. Bằng cách này, bạn có thể an bình và thoải mái cả bên trong lẫn bên ngoài. Như Đức Phật đã nói, ‘Hạnh phúc là người hài lòng trong sự tách biệt.’

Khi loại tách biệt này khởi lên trong tâm, đủ loại phẩm chất đáng quý sẽ tuôn chảy không ngừng. Tâm sẽ ngày càng hướng thượng hơn, cho đến khi nó không còn ham muốn bất cứ điều gì nữa. Nếu trước đây bạn ăn nhiều, bạn sẽ không muốn ăn nhiều nữa. Nếu trước đây bạn ăn điều độ, sẽ có lúc bạn không muốn ăn gì cả. Nếu trước đây bạn nói nhiều, bạn sẽ không muốn nói nhiều. Nếu trước đây bạn ngủ nhiều, bạn sẽ chỉ muốn ngủ một chút thôi. Dù bạn sống thế nào, tâm sẽ hoàn toàn an lạc, không còn phải sợ hãi bất cứ mối nguy hiểm nào từ bất cứ ai nữa.

⧫

Trích từ cuốn ‘Food for Thought: Eighteen Talks on the Training of the Heart’ (tạm dịch ‘Thức Thực: Mười-Tám Bài Giảng Về Luyện Tâm) của Sư Ajaan Lee Dhammadharo, được dịch từ tiếng Thái sang Anh ngữ bởi Sư Thanissaro Bhikkhu. Bài trích do Đồng Phúc dịch tiếng Việt.