*Đọc 9 phút*

Bài ĐỒNG PHÚC

(Bài viết này đã được đăng trên một blog cá nhân tháng Bảy năm 2014)

Một buổi sáng mới đây, nhân đọc được một bài viết trên Maclean’s, một tuần báo thời sự nổi tiếng tại Gia Nã Đại (Canada), tôi nghĩ đến việc chia sẻ với bạn về bài viết đó, mặc dù nội dung của bài báo rất buồn. Thú thật với bạn, hiện nay đang là giữa mùa hè nắng chói rực rỡ ở Nam California, mùa nghỉ mát, đi chơi xa, tắm biển, cắm trại, giải trí thư giãn, ăn kem, đọc tiểu thuyết ba xu, không ai muốn nhắc đến chuyện đau thương làm chi. Nhưng đọc xong bài viết ngắn về Mai, dư âm của cuộc đời của Mai đã ở lại trong tôi khá lâu, khiến tôi ray rứt như có điều gì đó còn bất ổn trong tôi được nhìn thấy qua câu chuyện của Mai.

Cuộc sống luôn có những giây phút bất an, và nỗi bất an trong Mai đã khiến tôi không thể không kể cho bạn nghe về cuộc đời của cô ấy phần lớn được tóm lược trong bài viết của tác giả Genna Buck đăng trên tạp chí Maclean’s ngày 22 tháng Bảy, 2014. Tên chính thức của Mai trên giấy tờ tại Gia Nã Đại là Mai Thị Ngọc Trần Cashion, còn tên khác là Mai Cashion, Trần Thị Ngọc Mai.

Mai từng sống sót trong một tai nạn phi cơ. Thế rồi cô phải đối phó trước nỗi bất an trong tâm hồn trong gần hết cuộc đời bằng nhiều cách, qua những công việc khác nhau, từ một cô giáo, một người giữ trẻ, một ni cô, một cầu thủ đá banh xuất sắc và một người dắt chó chuyên nghiệp.

Mai sinh ra ở Vĩnh Long, đồng bằng sông Cửu Long ở Việt Nam, lớn lên tại Fredericton, một thành phố nhỏ ở tỉnh bang New Brunswick, miền đông Gia Nã Đại, không xa biên giới Hoa Kỳ ở tiểu bang Maine. Có thể nói là Mai hoàn toàn không biết nói tiếng Việt vì cô rời Việt Nam quá sớm khi chưa đầy một tuổi.

Trên giấy khai sanh, người ta ghi Mai chào đời ngày 25 tháng Bảy, 1974, tức là gần 40 năm trước khi tôi viết bài này để chia sẻ với bạn. Cha mẹ của Mai được liệt kê là “không biết.” Ngày Mai đến trên thế gian này thì cuộc chiến Việt Nam cũng đang trong giai đoạn chót, đau thương, nghiệt ngã nhất cho hàng triệu người miền Nam. Mai là một trong vô số trẻ em bị mồ côi cha mẹ, bị bỏ rơi hoặc bị tách rời cha mẹ trên đường tản cư tránh những vùng đang có giao tranh.

Mai may mắn được đưa vào danh sách khoảng 3,300 trẻ em mồ côi được người ngoại quốc nhận nuôi mà hầu hết là cha mẹ ở Mỹ và Gia Nã Đại. Lúc đó cô bé chỉ mới tám tháng tuổi. Chuyến bay đầu tiên đưa các em mồ côi rời Việt Nam theo chương trình Operation Babylift do chính phủ Hoa Kỳ thực hiện diễn ra vào ngày 4 tháng Tư, 1975. Không may cho nhiều em, chiếc vận tải cơ C-5A Galaxy dùng để chuyên chở xe tăng bị rớt cánh cửa ở phía đuôi sau khi cất cánh. Phi công phải đáp máy bay khẩn cấp xuống một cánh đồng. Tai nạn đã khiến hơn 150 người thiệt mạng mà trong đó có ít nhất 78 trẻ em.

Ngày hôm đó tại Fredericton, ông Peter Cashion và bà vợ Marie đã sửng sốt khi xem tin tức về chuyến bay trên đài truyền hình. Ông Peter là một khoa học gia chuyên về ngành sinh hóa, bà là một giáo sư chuyên dạy ngành giáo dục đặc biệt. Họ lo lắng cho bé Mai mặc dù chưa bao giờ gặp bé mà chỉ biết mặt qua một tấm hình gởi đến cho cha mẹ nuôi.

Một cơ quan môi giới con nuôi đã xác nhận một điều mà ông bà Peter và Marie lo ngại nhất: đó là Mai đã có mặt trên chuyến bay lâm nạn. Trong số hành khách có 36 trẻ em trên đường đến các gia đình hảo tâm ở Gia Nã Đại. Chỉ có 18 em sống sót. Cơ quan không biết trong 18 em này có Mai hay không.

Qua chiều hôm sau, theo lời kể của bà Marie, bà đang đối phó cơn lo lắng, hồi hộp bằng một ly rượu pha Gin and Tonic thì nhận được một cú gọi điện thoại. Họ báo cho bà biết em Mai còn sống và đang trên đường về nhà. Bà vui mừng khôn tả. Nhưng rồi cuộc đời của Mai không suôn sẻ như nhiều em bé mồ côi Việt Nam khác được cứu ra khỏi cuộc chiến tương tàn.

Ngay từ ngày đầu, em bé của ông bà Peter và Marie Early đã có vẻ còn bị chấn động bởi tiếng bom đạn, rất thụ động, không muốn lăn lộn hay nắm bắt những món đồ chơi như các em bé khác. Rất may cho Mai, gia đình này đã có hai cha mẹ và hai anh chị rất thương yêu em bé khác màu da từ nửa vòng bên kia trái đất. Ngày bé Mai về nhà, cha mẹ nuôi của cô đã có em trai Peter Jr., 5 tuổi, và bé gái Amy, 3 tuổi. Cả hai anh chị đều vui mừng, thích chơi với em bé, luôn giành được ẵm bồng bé Mai. Cô bé lớn lên và trở thành một đứa trẻ mê thích đọc sách, tính tình ngỗ ngáo như con trai và chơi đá banh rất giỏi, có tiếng trong vùng.

Sau này ông bà Peter và Marie còn có thêm một bé trai tên Joe nhỏ hơn Mai hai tuổi. Mai thường rủ em Joe chạy chơi khắp xóm, từ ngoài đường đến trong hẻm, ở đâu hai chị em cũng tụ tập với mấy đứa trẻ cùng lứa tuổi. Theo lời kể của em Joe, Mai có tài lãnh đạo, luôn là người cầm đầu nhóm trẻ. Joe kể với báo Maclean’s, “Không có đứa trẻ nào có thể phá phách hơn chị Mai.”

Gia đình họ Cashion cũng chuyên nuôi dưỡng những con chó lông vàng thuộc giống Golden Retriever. Căn garage chứa xe của họ luôn là nơi nuôi những con chó con. Và đó cũng là nơi khởi đầu một năng khiếu mà Mai đã mang theo suốt đời. Cô thương thú vật, có tài chăm sóc và có khả năng “nói chuyện” với chó. Tình thương dành cho thú vật là điều không thay đổi trong cuộc đời có rất nhiều đổi thay của Mai.

Ở tuổi mới lớn, Mai phát khởi dấu hiệu của bệnh trầm cảm lần đầu tiên. Và rồi bệnh này đeo đuổi cô suốt đời. Mai bắt đầu đi tìm con người thật trong nội tâm, ý nghĩa trong cuộc sống của mình. Không ai hiểu tại sao cô cần phải đi tìm như vậy, và ngay chính Mai cũng không hiểu tại sao cô luôn có sự khắc khoải về cội nguồn bên trên cuộc sống thực tại.

Mai ghi danh vào đại học hai lần, đều bỏ cuộc hai lần. Cô rời cha mẹ và lang thang đến sống ở Banff, một thị xã nằm trong tỉnh bang Alberta, gần thành phố Calgary ở miền tây Gia Nã Đại, cách xa nhà hơn 3,000 dặm. Ở đây cô làm quen một chủ tiệm bán thức ăn chay. Cô nhận rửa chén ở tiệm này để trao đổi cho những bữa ăn.

Thế rồi khi mới 20 tuổi, Mai mua một chiếc xe gắn máy và lái chiếc xe hàng ngàn dặm từ miền tây để về nhà ở Fredericton. Mai là một phụ nữ nhỏ nhắn, cao 5 feet 3, nặng 120 pounds. Không ai có thể tưởng tượng cô gái bé nhỏ này lại dám phóng xe máy chạy xuyên suốt đất nước Gia Nã Đại. Cô Anna Silk, bạn thân của Mai, đã năn nỉ Mai hãy ngưng nghỉ, đừng quá bận tâm đến mọi thứ. Anna nói với báo Maclean’s, “Cô ấy quá nhạy cảm với thế giới ở chung quanh, luôn xem trọng mọi sự việc trong cuộc sống. Làm việc gì thì Mai cũng làm hết lòng, thế nhưng cô cũng rất cực đoan.”

Vào năm 1996, bà Marie đưa con gái nuôi về Việt Nam để tìm một chút quá khứ của Mai. Họ không tìm ra một dấu vết nào. Thế rồi Mai ở lại Việt Nam một năm và sống bằng nghề dạy Anh văn. Rồi cô chán Việt Nam như chưa tìm ra cội nguồn của mình ở đó. Thay vì về Bắc Mỹ, cô bay qua Bỉ quốc, nhận việc nuôi trẻ ở quốc gia Tây Âu khoảng một năm. Sau đó cô qua Tây Ban Nha và làm người mẫu thời trang.

Đến cuối năm 1998, cô gia nhập một tăng đoàn và xuống tóc để tu ở một thiền viện tại Pháp. Sự việc Mai đi tu đã gây sửng sốt cho mọi người. Không ai có thể đoán trước việc này.

Theo chương trình Babylift cứu trẻ em mồ côi trước đây, cô được tài trợ khoảng $25,000 Mỹ kim. Mai đã lấy món tiền này và chia gần hết cho các bạn của cô. Theo lời kể của những ai từng biết Mai, cô rất vui tính, đi đâu cũng có bạn. Vào năm 1999, cô bay về Fredericton để dự đám cưới của anh Peter Jr.. Trong hình chụp chung ở lễ cưới của anh, Mai mặc bộ y màu nâu của một ni cô và đầu cạo nhẵn tóc. Sau ba năm, Mai rời bỏ cuộc sống gò bó ở tu viện Pháp. Thế nhưng cô vẫn tiếp tục cuộc tìm kiếm một gì đó ở trong cô, và giữ lại những giáo pháp mà cô đã học được trong ba năm tu hành.

Vào năm 2004, cô định cư ở thành phố Montreal, tìm được một việc làm trong một hãng bán bảo hiểm. Việc này không thật phù hợp với cá tính của Mai. Cô học võ và rồi lấy được đai đen trước khi trở về với một công việc mà cô thích nhất. Đó là sống với những con chó. Cô tự mở một nghề riêng là nghề dắt chó. Cô xem có vẻ phù hợp với nghề này, hầu như không có một con chó nào mà cô không thể nói chuyện với chúng. Cũng như với người, đi đâu cô cũng có bạn chó. Một trong những người bạn thân nhất của Mai là con chó tên Wiggles. Nó thuộc giống chó Boston terrier, được Mai mang theo bên cạnh mỗi khi cô ra đường.

Ngoài con chó cưng, theo sát bên cạnh Mai là bệnh trầm cảm. Trước mùa Nô En năm 2013, Mai trở về sống với cha mẹ. Cô đã tự tử trong tháng Năm 2014 nhưng không thành và được chăm sóc một thời gian trong bệnh viện.

Đến ngày 17 tháng Sáu, Mai nói cha mẹ rằng cô sẽ đến nhà một người bạn và sẽ ở qua đêm. Qua ngày hôm sau cô không về nhà. Ông bà Peter và Marie đã báo cảnh sát, đưa đến một quyết định báo động tìm người mất tích. Ông bà nói rằng đây là lần thứ nhì trong đời họ lên giường ngủ mà không biết Mai còn sống hay đã chết. Thế rồi vài ngày sau, hôm thứ Bảy, 21 tháng Sáu, họ nhận được một cú gọi, và lần này là hung tin. Mai đã không sống sót như trong lần xảy ra tai nạn phi cơ ở Sài Gòn. Cảnh sát tìm thấy xác của Mai trong Odell Park, một công viên rậm cây và rộng 400 mẫu ở thành phố Fredericton. Họ chỉ nói cô đã tự giải quyết mạng sống của mình, không cho thêm chi tiết cô đã quyên sinh như thế nào. Mai chỉ mới có 39 tuổi.

Trong điếu văn của nhà quàn, Mai được mô tả là một người rất yêu thương thú vật. Mỗi ngày, dù nắng hay mưa hay tuyết, cô đều dắt những con chó đến đồi Mount Royal, nơi cô chạy và chơi với chúng. Đó là lúc những con chó được chạy tung tăng trong niềm sung sướng, hạnh phúc. Và Mai cũng được hạnh phúc như vậy. Cô dắt chó nhỏ vào buổi sáng, chó lớn vào buổi chiều. Mai và những con chó vui vẻ là hình ảnh quen thuộc đối với những ai sống chung quanh đồi Mount Royal ở Montreal.

Mai để lại cha mẹ, anh Peter, chị Amy, em Joe cùng mấy người cháu trong gia đình của các anh chị em. Mai không có chồng con, và cũng không bao giờ muốn lập gia đình. Thay vào khoảng trống đó, đi đâu cô cũng tạo quan hệ tốt với người chung quanh, và với những con chó. Mai cũng để lại con Wiggles cho cha mẹ.

Theo ý nguyện của gia đình, thay vì mua hoa phúng điếu, những người thương yêu Mai có thể tặng tiền cho Fredericton SPCA, một hội bảo vệ chó mèo và những con thú ở thành phố này.

Câu chuyện của Mai đã làm tôi suy tư mấy ngày. Có lẽ vì sự tìm kiếm của cô chưa được toại nguyện, và đó cũng là sự đi tìm của biết bao người đang thao thức về ý nghĩa bên trên cuộc sống, dù họ không chọn con đường tự kết liễu như Mai.

Một lời cầu nguyện cho Mai được siêu thoát, và luôn được hạnh phúc như cô từng có khi chơi đùa với những bạn chó trên ngọn đồi Mount Royal.